KIROL MOTAK

                                                    KIROLAK

• Aizkora proba edo aizkolaritza

Enbor bat edo gehiago aizkoraz ahalik eta denbora gutxienean moztea da, eta banaka, binaka edo taldeka lehiatu daiteke. Enborra zutik edo etzanda egon daiteke.

Apustuetan bi laguntzaile izaten ditu ondoan: "erakuslea", kolpea non jo aholkatzen diona, eta "botileroa". Txapelketetan aizkolariak laguntzailerik gabe aritzen dira.

• Aizkoraren nondik norakoak 

Aizkora nondik datorren jakiteko nahitaezkoa da denboran atzera nabarmen egitea. Erdi Aroan, ontzigintzak eta burdinolek garrantzi handia zuten Euskal Herrian, eta, egur eta ikatz kopuru handiak behar zirenez, ugariak ziren aizkolari eta ikazkinak. Hori horrela, basoan aizkoran aritzen ziren gizonak apustuak egiten hasi ziren enborra nork lehenago ebaki. Hasieran norgehiagoka horiek basoan egiten ziren arren, denborarekin indarra hartzen joan zen aizkora- jokoa, eta, egun, herri kirolen artean ezagunenetarikoa da.

Garai batean Euskal Herrian pago ugari zegoela eta, zuhaitz hori aizkoraren ikur bihurtu zen. Gaur, ordea, hainbeste pagadi ez dagoenez, zuhaitz horren prezioak gora egin du nabarmen. Horregatik, ugariagoa den pinua ere erabiltzen da egun aizkoran aritzeko, baina gutxitan, eta batez ere Bizkaian.Aizkora kirol garestia izanik, pentsaezina da aizkolaria aizkoratik soilik bizi daitekeenik. Pilotari profesionalek ez bezala, aizkolariak ez du enpresekin kontraturik eta kirola eta lana uztartu behar izaten ditu. Horrek, baina, ez du esan nahi aizkoran doan egiten duenik. 

• Erakustaldia eta txapelketa

Aizkolariak hiru bide horiexek ditu dirua poltsikoratzeko. Desafioan edo apustuan, erronka bota eta diru kopuru jakin bat jartzen da jokoan. Kasu horretan, garaileak eta bere alde apustu egiten dutenek irabazten dute diru hori. Apustuetan, aizkolariak bi laguntzaile izaten ditu alboan: erakuslea, aizkorakadak non eman esateko; eta botileroa, denbora neurtu eta beste aizkolariak nola doazen jakinarazteko. Artekariak dira apustuez arduratzen direnak. Edonola ere, erakustaldiak egiteagatik ere izaten du diru-saririk aizkolariak . Kasu horretan, udaletxeak edo erakustaldia antolatu duenak ordaintzen dio aizkolariari. Azken diru-iturria txapelketa izan ohi da. Urtero jokatzen den Euskal Herriko txapelketa nagusia da txapelketen artean garrantzitsuena. Hala ere, badira beste zenbait: Donostiako Urrezko Kopa, Urrezko Aizkora edota Nafarroako Federazioak antolatzen duen Nafarroako bi-bitako txapelketa.

• Egurraren neurriak

Ontza da aizkoran erabiltzen den neurria, eta enborraren gerribuelta neurtzeko balio du. Neurri ohikoena oinbetekoa da (36 ontza), baina apustuetan 80 ontzakoak, kanakoak (108 koak) eta handiagoak, 110eko enborrak, ere erabiltzen dira. Txapelketetan, berriz, ohikoenak kana-erdikoak (54 ontzakoak), 60 ontzakoak eta oinbikoak (72 ontzakoak) dira. 

• Enbor-mozketa

Enborra mozteak bi fase nagusi ditu: azalekoa eta bihotzekoa. Hasieran, aizkolariak bi aizkorakada jotzen ditu enborraren gainazalean norabidea zehazteko. Bi kolpeak puntu berean elkartzen dira. Hortik aurrera, enborraren barnealdeari kolpeak jotzen zaizkio enborra bitan zatitu arte. Gainazalerako aizkora jakin bat erabiltzen da, eta barruko lanetarako beste bat, pisu gutxiago duena eta zorrotzagoa.
  

• Aizkora

Azken 15-20 urteotan, aizkora australiarra erabiltzen da, garai batean Euskal Herrian erabiltzen zirenak baino arinagoak eta zorrotzagoak baitira. 1976ko urtarrilaren 18an, Anoetako Belodromoan Australiako hiru aizkolarik eta AstidiaK, Arria II.ak eta Arria III.ak desafioa jokatu zuten. Orduan, australiarrek aise irabazi zieten euskaldunei, eta argi geratu zen aizkora australiarrak askoz hobeak zirela. Urtebeteren buruan, 1977ko azaroaren 28an, Atotxako futbol zelaian jokatu zen norgehiagokan, ordea, Arriak eta Mindegiak Australiako aizkorak erabili zituzten, eta Kanada, AEBak, Australia eta Zeelanda Berriko aizkolariak menpean hartu zituzten.

• Gaztetxoak aizkoran

Aizkora urte luzez gizonezkoari lotuta egon da. Hala ere, azken urteotan badira aizkora hartzera animatu diren emakumeak ere. Zaila zaie urte luzez gizonezkoei estuki lotuta egon den kirol honetan lekua egitea, baina baita gazteenei ere. Izan ere, gazte gutxi dira gaur basoan lan egiten dutenak, eta, horregatik, zailtasun handiak izaten dituzte entrenamenduetarako egurra eskuratu eta prestatzeko. Alde horretatik, errazagoa zaie beste kirolen batera jotzea. Gainera, laguntza teknikoa eta prestatzaile egokiak aurkitzea ere ez dago edonoren esku. Horren harian, aizkoran lehen urratsak ematen ari diren gazte eta ez hain gazte horiei laguntze aldera, erakustaldietan parte hartzeko aukera eskaintzea interesgarria izan liteke.