• Harrijasotzaileak

Harri-jasotzea kirol estimatua da Euskal Herrian, batez ere apustu eta errekorrei dagokienez. Aizkolaritzan eta pilotan ez bezala, harri-jasotzaileen artean txapelketek ez dute hainbeste garrantzirik. Garrantzitsuena harri-jasotzaileek urteen puruz beren kirol bizitzan lortutako errekorrak dira.

Bada harri-jasotzea historiaurreko garaietan errotuta dagoela dioenik, gizonek dolmenak eraikitzeko egundoko harritzarrak arrastaka garraiatu behar izaten zituztela eta. Hala ere, gainerako herri kirolen kasuan bezala, ez dago noiz eta non sortu zen zehatz jakitea ahalbidetuko lukeen dokumenturik. Argi dago, baina, basoan lan egiten zuten aizkolariek denbora-pasa moduan enborrak moztuz norgehiagoka jarduten zuten legez, harginek ere euren indarra harriak jasoz neurtzen zutela.

Erromerietan sagardoaren lurrunaz odola eta burua berotuta, mutil gazteek euren indarra erakusteko zerbaiten beharra zuten. Horregatik, esku-eskura zeuzkaten harriak bizkarreratzen zituzten.

Herri kirol honen inguruko lehendabiziko aipamenak, ordea, 1886an jaiotako Arteondo izeneko harri-jasotzaileari buruzkoak dira. Harri-jasotzaile horixe izan zen harriak plazetara eraman zituen lehen gizona. Berak zehaztu zituen harrien neurriak eta pisuak.

• Proba

Harri-jasotze probak ia beti bata bestearen atzetik lan egiten zuten bi atletaren arteko apustuak izan dira. Lehiaketetan ere, parte-hartzaileek txandaka jarduten dute, ez batera.

Lurrean harez betetako zakuekin edo auto-gurpilekin euskarri bat egiten da, behin harria bizkarreratuta, bertan uzteko berriz. Orduan, laguntzaile batek harria berriz ondo jartzen du hurrengo saiakerarako.

Harri-jasotzea, Arteondo plazara agertu arte, baserrira edota harrobira mugatuta zegoen. Ikusleek nahiago zituzten beste era bateko indar-ariketa batzuk. Arteondok, baina, harri irregularrak baztertu eta harri-jasotzeari beste dimentsio bat eman zion; harriaren forma eta pisua finkatu zituen.

• Harriak

Egun, harri-jasotzean bi harri ezberdin erabiltzen dira: irregularrak eta aldez aurretik landutakoak edo erregularrak. Bi modalitate ezberdin daude: harri txikiena eta harri handiena. Bakoitzean neurri ezberdinak daude.

Harrien formari dagokionez, irregularrak lepoan berdintzeko zailagoak dira. Harri irregularren artean ezagunena 170 kiloko Amezketako "Albizuriaundi" da. Euskarririk ez duenez, kirolariek komeriak izaten dituzte harriari ondo heltzeko. Bada, ordea, besterik. Esaterako, Azpeitiko "Pipia" (191 kilo), "Igeldoko Harria" (139 kilo) edo Aiako "Arrautz" (154 kilo).

Harri erregularren artean ere forma ezberdinak daude: zilindrikoak, kubikoak, errektangularrak eta esferikoak.

Harrien forma edozein dela ere, granitozkoak dira ia denak. Estimatuenak "Harri beltzak" dira. Azken urteotatik hona, baina, berunezko harriak ere erabiltzen dira. 

• Perurena eta Saralegi, bi erreferente

Iñaki Perurena eta Mieltxo Saralegi dira harri-jasotzean sekula izan diren bi gizonik onenak. Perurena izan zen lehena 300 kiloko harria jasotzen, eta esku bakarrarekin 267 kilokoa bizkarreratu zuen. Bi eskuekin, 320 kilotan du marka.

Mieltxo Saralegiren kirol ibilbidea ere ez da nolanahikoa. 12 urterekin, 80 kiloko harria altxatu zuen; urtebete beranduago, 100 kilokoa. Hortik aurrera, urtez urte, gora egin zuen. 329 kilotan du errekorra. Orain arteko markarik onena berea da. 

• Zalantzaz beteriko etorkizuna

Gaur, aski zaila da harri-jasotzaile gazteak agertzea. Beste garai batean ez bezala, oso gazte gutxi hasten dira harri-jasotzean.

Zaletasunik ezak harri-jasotzean gazte gutxi hastea dakar nahitaez, baina kirol honen gogortasunak eta gainditzeko zailak ia ezinezkoak diren markak egoteak ere zer pentsatua ematen die gaztetxoenei.

Hala ere, egungo Euskal Herriko "Harri Handien" txapeldun Aimar Irigoien edota Joseba Ostolaza eta Inaxio Perurena (Iñaki Perurenaren semea) bezalako harri-jasotzaileek etorkizunari baikor begiratzea ahalbidetzen digute, harri-jasotzearen etorkizun hurbila behintzat bermatuta baitago.